Transport morski odgrywa ogromną rolę w imporcie i eksporcie towarów z każdego miejsca na świecie. To tzw. kręgosłup handlu międzynarodowego. Jakie towary można przewozić drogą morską i ile to kosztuje? I w jakich sytuacjach lepiej jest wybrać transport lotniczy?
Czym jest transport morski i jaka jest jego rola?
Transport morski stanowi tzw. kręgosłup handlu międzynarodowego – szacuje się, że może on mieć nawet osiemdziesięcioprocentowy udział w ogólnoświatowym handlu. To zaplanowany i zorganizowany przewóz towarów na statkach drogą morską. Odbywa się z portu załadunku do portu rozładunku. Statkami przewożone są m.in. surowce przemysłowe takie jak ropa naftowa, ruda żelaza czy węgiel, ale też np. towary użytkowe takie jak samochody. Towary płyną specjalnie do tego przeznaczonymi statkami do portów końcowych. Tam następuje rozładunek.
Istnieją 4 typy statków transportowych:
- uniwersalny,
- drobnicowy,
- kontenerowy,
- masowy.
Transport morski jest korzystny w sytuacji, gdy chcemy tanio przewieźć bardzo dużą ilość towaru. Jest to dość powolny sposób przewożenia rzeczy, jednak obejmuje swoim zasięgiem niemal cały świat. Do wyboru mamy kilka różnych rodzajów transportu morskiego:
- transport morski klasyczny – towary przewożone statkami przeznaczenia ogólnego. Mają one możliwość przewożenia różnorodnych typów ładunków – sypkich, płynnych, drobnicy, itp;
- transport morski drobnicowy – zorganizowany i regularny transport małych przesyłek takich jak listy, paczki, palety, przesyłki kurierskie itp;
- transport morski kontenerowy – zorganizowany transport przewożony jest w kontenerach, czyli specjalnie do tego celu przeznaczonych pojemnikach. Kontenery mogą być dwudziesto stopowe (2,35×2,35×5,90m), czterdziesto-stopowe (2,35×2,35x12m), czterdziesto-stopowe High Cube (2,35×2,70x12m). Mogą one być dostarczane metodą “door to door”, ale również z portu załadunku do portu rozładunku;
- transport morski masowcami – towary przewożone są na specjalnie przeznaczonych do tego celu statkach. W ten sposób przewożone są towary sypkie, kopaliny, płody rolne, chemikalia itp.;
- transport morsko-lotniczy – to odmiana transportu morskiego w którym część transportu odbywa się drogą lotniczą. Statek płynie tylko przez określoną część trasy morskiej, po czym zawija do portu pośredniego, gdzie przeładowany jest do samolotów.
Ile kosztuje transport morski?
Opłata za przewóz towarów drogą morską zawsze zależy od kilku czynników, dlatego niemożliwe jest podanie stałej ceny na dany ładunek dla wybranej trasy. Cena będzie zmieniała się m.in. dlatego, że różni przewoźnicy oferują różne stawki za dokładnie taką samą usługę.
Na fracht morski składają się takie czynniki jak popyt na transport, cena ropy, koszty przepłynięcia przez dany obszar, wielkość i ilość przewożonego towaru, a także aktywność piratów na wyznaczonym obszarze. Za jeden z najbardziej zagrożonych atakami piratów obszarów uważana jest Zatoka Adeńska (znajduje się na Oceanie Indyjskim pomiędzy Jemenem a Somalią w Afryce).
W internecie można znaleźć kalkulatory wycen transportu morskiego. Wystarczy podać w nich miejsce załadunku, rozładunku, rodzaj opakowania zbiorczego (paleta, karton, skrzynia lub kontener), wagę towaru oraz wielkość i liczbę kontenerów. W ten sposób łatwo obliczyć, ile mniej więcej będzie nas kosztował np. transport kontenera z Chin do Polski.
Zagrożenia w transporcie – o czym warto pamiętać
Przewóz ładunków wiąże się z szeregiem zagrożeń nie tylko dla ludzi, ale też dla zapakowanych na statki ładunków. Można je uszeregować w kilku różnych zakresach:
- zagrożenia ekologiczne – szkodliwy wpływ transportu na środowisko naturalne. Obejmuje ono zanieczyszczenie wody, powietrza i strefy brzegu morskiego. Nieostrożność w tym zakresie może przyczynić się np. do wylania się paliwa do wody bądź zbyt wysokiego zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem węgla,
- zagrożenie zniszczenia majątku – wysyłając transport drogą morską ryzykujemy zniszczenie zarówno ładunków, jak i statku,
- zagrożenie zdrowia i życia pracowników oraz innych uczestników danego transportu – np. na skutek aktywności piratów.
Co jest bardziej skuteczne – transport lotniczy czy morski?
Chcąc wysłać dany towar za granicę bądź na inny kontynent oprócz transportu morskiego możemy wykorzystać również transport lotniczy. Jest to transport stosowany do wysyłania:
- ładunków drobnicowych,
- materiałów niebezpiecznych,
- przesyłek o wysokiej wartości,
- towarów łatwo psujących się,
- towarów ciężkich,
- towarów ponadgabarytowych,
- artykułów wymagających dostaw w krótkim terminie.
Maksymalne wymiary palety z towarem w samolocie to 300x230x158 cm. Waga natomiast nie może przekroczyć 4500 kg brutto. Jest to najnowocześniejszy sposób dostarczania przesyłki. Jednak wysyłka paczki transportem lotniczym jest bardzo droga. Dlatego przewozi się tą drogą najczęściej towary drogie bądź towary z krótką datą przydatności. Opłaty za transport lotniczy składają się z:
- kosztów portowych takich jak prześwietlenie i sprawdzenie przesyłki,
- handlingu na lotnisku,
- wystawienia dokumentów takich jak AirWay Bill (AWB),
- odprawy eksportowej, jeśli np. towar opuszcza tereny Unii Europejskiej,
- dostawy do lotniska,
- frachtu lotniczego.
Podstawowymi czynnikami, które mają bezpośredni wpływ na cenę takiej usługi są przede wszystkim rodzaj i wymiary ładunku. Do tego można dodać:
- terminowość wykonania zamówienia,
- pomoc prawną na wszystkich etapach transportu,
- w niektórych przypadkach – eskortę ładunku,
- ubezpieczenie oraz inne czynniki zależne od cech przewożonego ładunku.
Transport morski natomiast pozwala na przewożenie cięższych i zdecydowanie większych ładunków. Trwa jednak znacznie dłużej niż przewożenie towarów drogą lotniczą. Nie sprawdza się w przypadku towarów z krótką datą przydatności, za to jest najlepszą opcją dla przewozu towarów ciężkich i wielkogabarytowych. Wybór między transportem morskim a lotniczym zawsze zależy od rodzaju towaru. Istnieją po prostu takie towary, których specyfika wyklucza jeden z tych dwóch środków transportu, natomiast transport lądowy (np. koleją) nie wchodzi w grę ze względu na m.in. dużą odległość i obecność morza czy oceanu na drodze.
I tak, o ile transport lotniczy jest preferowany przez osoby, którym zależy na czasie dostarczenia towaru, o tyle są rzeczy, które nie są odporne na wszelkie wibracje i turbulencje, które na pokładzie samolotu są zjawiskiem powszechnym. Poza tym niektóre towary źle znoszą zmiany ciśnienia – mogą one spowodować uszkodzenie ładunku. Ponadto każda z firm przewozowych świadcząca usługi transportu lotniczego ma również własne normy i określone kryteria, które powinien spełniać towar. Dlatego wybór drogi transportu zawsze uzależniony będzie przede wszystkim nie od ceny frachtu, a od specyfiki przewożonego ładunku.